Abonneren  Inloggen

Duurzame inzetbaarheid is een win-win situatie

17 mei 2023

Duurzame inzetbaarheid. Het is al bijna een containerbegrip, dus wat is het nu eigenlijk? Een duurzaam inzetbare medewerker is gezond, energiek, gemotiveerd en vakbekwaam, nu en in de toekomst. Belangrijk want deze medewerkers presteren beter, zijn minder ziek, stappen minder snel over en zijn klaar voor de toekomst. PRINTmatters sprak met Fianne Stroeken van GOC en met twee drukkerijen over het onderwerp.

Het programma Create your future gaat over duurzame inzetbaarheid. Dankzij een aantrekkelijke subsidie via het A&O Fonds Grafimediabranche is deelname voor bedrijven betaalbaar. Fianne Stroeken licht het programma toe. Zij adviseert vanuit haar BuroAmplio, (namens GOC) grafimediabedrijven bij het uitvoeren van die trajecten.

Om welke subsidie gaat het?

‘Het gaat om de Maatwerkregeling Duurzame Inzetbaarheid en Eerder Uittreden (MDIEU). Dat is een sectorsubsidie van de overheid die door het A&O Fonds Grafimediabranche voor de grafische sector is aamgevraagd en gehonoreerd. Voor KVGO-leden is er een extra subsidie waardoor het voordeel kan oplopen tot 75%.’

Waarom is dit programma nodig?

‘Uit een sectoranalyse naar werken in de toekomst kwamen duidelijke knelpunten naar voren. De pensioenleeftijd loopt verder op en er is vergrijzing. Hoe houden die medewerkers het fysiek en mentaal vol? Juist in de grafische sector spelen veel veranderingen, zoals digitalisering. De vraag is hoe je je personeel optimaal kunt benutten en tegemoet kunt komen zodat ze vitaal en productief hun werk doen. Tel de arbeidskrapte en het hoge verzuim daarbij op en je ziet de uitdaging. Wat CBS jaarcijfers over 2022: het verzuim landelijk is al torenhoog met 5,6%, maar de grafische sector steekt daar nog bovenuit met 6,5%. Vorige week sprak ik een ondernemer waar het verzuim zelfs 13% is. Daar moet actie worden ondernomen, want de druk op de overige medewerkers neemt enorm toe. Het risico is dat het verzuim alleen maar oploopt. Daarnaast heeft het ook effect op de productiviteit en het werkplezier.’

Hoe werkt het?

‘Bij onze aanpak kijken we naar 4 factoren: motivatie en betrokkenheid, kennis en vaardigheden, gezondheid en energie en werk-privébalans. Die factoren bepalen hoe inzetbaar een medewerker is, ook in de toekomst. Via een vragenlijst wordt duidelijk waar de medewerker zelf behoeft aan heeft. We wijzen niet met het vingertje, maar denken mee. Het is een voordeel dat er een externe partij bij betrokken is die privacy garandeert en oprechte gesprekken voert. De werkgever ontvangt de resultaten als groepsrapport, uiteraard geanonimiseerd.’

Kun je een concreet voorbeeld geven?

‘We kunnen op organisatieniveau starten met een scan, om te zien wat als eerste nodig is. Erg belangrijk is commitment van het management. En vervolgens gaan we actief aan de slag om te zorgen dat zoveel mogelijk mensen meedoen met het programma. Zo organiseren we een kick-off zodat iedereen weet wat we gaan doen en ook enthousiast wordt. Een belangrijk onderdeel is een training voor leidinggevenden, want zij hebben een sleutelrol om het goede gesprek te voeren met medewerkers. Om signalen op te pakken, te motiveren en het verzuim te bespreken. En voor medewerkers bieden we een breed palet aan activiteiten, zoals fysieke belasting, werkdruk, vitaliteitschecks, coaching. We kijken altijd samen met de organisatie wat het meest passend en nodig is. Maatwerk dus.’

De vitaliteitscheck laat soms alarmerende cijfers zien, gaf je aan. Hoe zit dat?

‘Klopt. Het zijn cijfers die je als werkgever en werknemer aan het denken zetten. Zo komt uit de vitaliteitscheck schrikbarend vaak naar voren dat het niet goed gesteld is met de gezondheid van een deel van de mensen. Bij 5% gaan echt de alarmbellen rinkelen, met zeer grote kans op uitval. En gemiddeld blijkt dat 15% in de fase daarvoor zit. Dit is een grote groep die een lagere productiviteit laat zien en een grotere kans heeft op verzuim. We houden dus een spiegel voor en bespreken samen met de medewerker wat hij/zij hiermee wil. Als we een volgende keer terugkomen zien we dat het merendeel echt betere waardes laat zien. Dat vind ik altijd weer heel knap.’

In de grafische sector werken veel mensen onregelmatige diensten. Heeft dat invloed?

‘In deze sector werkt 25% van de mensen soms in onregelmatige diensten. Dat is hoger dan het landelijk gemiddelde van 19%. Het is bekend dat je dan een verhoogd risico hebt op hart- en vaatziekten en diabetes. Daar is veel aan te doen. Je kunt je namelijk veel energieker voelen als je weet wat en wanneer je moet eten, hoe je beter kunt slapen en hoe je je voorbereidt op een avond- of nachtdienst. Met die info hebben medewerkers de keuze om zich beter te voelen.’

Werkt dat ook bij ‘niet lullen maar poetsen’-bedrijven?

‘Gedrag veranderen is moeilijk. Personeel en werkgever hebben allebei een verantwoordelijkheid. De werkgever proberen we te prikkelen om een programma aan te bieden en het gesprek met medewerkers aan te gaan. En bij de medewerker steken we in op de intrinsieke motivatie om in beweging te komen. En dat werkt. Dit geldt voor grote, maar evengoed voor kleinere bedrijven. Ook bij een bedrijf met die “niet lullen maar poetsen”-mentaliteit werkt het. De rapportage schudt een bedrijf wakker en geeft aanbevelingen om te verbeteren. Daar kun je echt het verschil mee maken.’

Er zijn meerdere soorten verzuim, waar begin je?

‘Wat urgent is, pak je als eerste op. Maar de winst vind je in de hele organisatie. Kosten van verzuim zijn tastbaar. In de grafische sector heeft ruim een derde van de medewerkers overgewicht. En mensen met overgewicht verzuimen vaker: 2,5 dag meer bij overgewicht en ruim 11 dagen meer bij obesitas. Daar heeft de werkgever het vaak over. Dat is niet zo eerlijk, want medewerkers met financiële zorgen of die een te hoge werkdruk ervaren, zijn minder zichtbaar maar wil je niet uitsluiten. Zo verzuimen medewerkers met geldzorgen zelfs 14 dagen meer dan anderen. We bieden deze medewerkers een gesprek met een onafhankelijk financieel adviseur die ze kan begeleiden. Wat minder inzichtelijk dan het normale ziekteverzuim, is grijs verzuim. Wel aan het werk, maar minder productief door diverse oorzaken. TNO concludeerde dat dat zelfs meer kost dan het concrete verzuim. En als je niks doet, wordt ook dat verzuim. Investeren in duurzame inzetbaarheid levert dus geld en werkplezier op. En een toekomstbestendige organisatie!’


‘Jij werkt in ploegendienst, maar je lichaam niet’

Antwan van Peer werkt als productieleider bij Damen Drukkers in Werkendam. Hij is ook verantwoordelijk voor de organisatie en een deel van het personeel.

Wat heeft GOC bij jullie onder de loep genomen?

‘Onze drukkers, die in 4-ploegendienst werken, gaven aan dat ze de onregelmatige diensten soms lastig vinden. Daar heeft GOC een programma voor.

Wat voor ploegensysteem hebben jullie?

‘In ons bedrijf werken zo’n 100 mensen die, uiteraard, niet allemaal in ploegen werken. De drukkers werken in een 4-ploegensysteem. Daarbij heb je wisselende schema’s. Dus niet altijd dag- of nachtdienst. Ons rooster is een 4-wekelijkse cyclus. Onze werkweek loopt van zondagavond 22.00 uur tot zaterdagavond 22.00 uur. De ene keer starten ze ’s morgens vroeg, dan weer ’s nachts en dan weer ’s middags.’

Wisselen de mensen dan elke week van starttijd?

‘Nee. Dat kan in 1 week zijn: maandag- en dinsdagochtend, woensdag- en donderdagavond en vrijdagnacht. Zo’n “vooruit-roulerend schema” bleek uit onderzoek de voorkeur van de drukkers te hebben.’

Antwan van Peer Damen Drukkers
Foto ; Pim Ras
Antwan van Peer, van Damen Drukkers

Wat maakt het werken in ploegen zo zwaar?

‘De impact van wisselende momenten waarop je wakker bent is al wennen, maar het moeilijkste is om een gezond ritme te creëren, veel te bewegen en goed te eten. Dat zijn valkuilen en vereist discipline.’

Welke tips gaf de GOC-coach over het slaapritme?

‘Bijvoorbeeld, als je na een avonddienst thuiskomt toch om half twaalf naar bed gaan en niet tot 10.00 uur op bed blijven liggen.’

En over voeding?

‘Rond 4 uur, half 5 ’s ochtends krijg je een dip. Veel mensen pakken dan iets zoets, bijvoorbeeld een Mars of een Red Bull. Maar kies in plaats van die snelle suikers liever voor eiwitrijk voedsel. En eet dan als je’s morgens vroeg thuiskomt een boterham met kaas, zodat je niet na een paar uur wakker wordt van de honger.’

En bewegen?

‘Damen biedt al langer de mogelijkheid om bij de lokale fitnessclub te trainen, maar vlak voor of na je dienst met ook fysiek zwaar werk is dat niet iets waar de drukkers gebruik van maken. Maar ik weet dat er veel in hun vrije tijd wel aan sport doen. Maar ook voor hen bleek er nuttige informatie bij te zitten.’

En helpt zo’n training?

‘We hebben dit leuke interactieve programma in januari afgerond. Ons doel was om de drukkers handvatten te geven om beter met de ploegendiensten om te gaan. Om privé energieker te zijn en ook ’s nachts veilig te kunnen werken en kwalitatief goed werk af te leveren. “Nooit geweten.” Die opmerking kreeg ik van een aantal drukkers terug over bepaalde tips. En dat van mensen die al vele jaren in ploegen werken. De coach had een mooie uitspraak: “Jij werkt in ploegendienst, maar je lichaam niet”. We houden vanaf nu de vinger aan de pols en vragen af en toe of de vitaliteitstraining nog tussen de oren zit en nog helpt.’


‘Belangrijk bij werving van jonge mensen’

Wendy van Erp van Drukkerij Roelofs in Enschede, is naast de financiële administratie ook verantwoordelijk voor personeelszaken.

Jullie hebben al meerdere trajecten van het Create your future-programma doorlopen?

‘Ja, voor onze mensen die in ploegendienst werken. Dat ging over slaap en voeding, inclusief een vitaliteitscheck. Daar zaten heel nuttige praktische tips tussen. Je wilt dat je mensen fit zijn. Voor henzelf is die privé-werkbalans fijn en het zorgt op het werk voor constante kwaliteit.’

En daarna?

‘Aansluitend hebben we met het overige personeel – de dagdienst, kantoormedewerkers en sales – een traject gevolgd over stress en communicatie. En nu zitten we midden in een traject dat te maken heeft met belastbaarheid en voeren we FIT-gesprekken.’

Portret van Wendy van Erp Roelofs Drukkerij
Foto ; Pim Ras
Wendy van Erp, van Drukkerij Roelofs

Kun je dat traject over stress en kwaliteit toelichten?

‘Nadat Wilco eind 2020 een 50% deelname verkreeg in onze drukkerij gingen we met de systemen van Wilco werken. Onze mensen moesten daaraan wennen. Veranderen is lastig en kan spanningen brengen. Daardoor ontstond stress en de onderlinge communicatie was niet goed. Dit traject bracht veel inzichten in persoonlijkheden en zorgde ervoor dat het werkplezier terugkwam.’

Wat houdt ‘belastbaarheid’ in?

‘De hele dag staan of juist zitten is niet goed. Zeker met een vergrijzend personeelsbestand vraagt dat om extra aandacht. Naarmate mensen ouder worden, krijgen ze eerder klachten. Als je in bijvoorbeeld de nabewerking al ruim 20-25 jaar hetzelfde fysiek zware werk doet, herstel je minder snel dan toen je 20 was. Hierbij hoorde een uitgebreide vitaliteitscheck. Aan de hand van die uitslagen kwamen bij 3 mensen zaken naar voren – van minder serieus tot echt serieus – waarmee ze aan de slag zijn gegaan. Dat was al winst.’

Wat zijn FIT-gesprekken?

‘Dat is niet alleen of je je nog “fit for the job” voelt, maar ook of je nog fit genoeg bent om hier je baan nog jaren voort te zetten. Wil je een opleiding doen? Het gaat erom hoe we samen de toekomst invullen. Dat moet je zien in het verlengde van functionerings- en beoordelingsgesprekken. We kregen goede begeleiding van GOC hoe we die FIT-gesprekken moesten aanvliegen.’

Wat vraagt dit soort trajecten van een grafimediabedrijf?

Deelnemers zullen tijdelijk uitgepland moeten worden en het kost geld. Maar de subsidie van 75% maakt het wel heel aantrekkelijk.’

Wat was het belangrijkste resultaat?

‘Terugkijkend is dat het personeel zich gehoord voelt. Mensen zijn blij dat ze kunnen aangeven waar ze tegenaan lopen. Opvallend is dat een luisterend oor, een schouderklopje, even belangstelling tonen zo veel positiefs met zich meebrengt.’

Kun je hier iets mee voor de komende tijd?

‘De gemiddelde leeftijd van onze 30 medewerkers is hoog. Dan wil je verjonging doorvoeren. Ik denk dat een nieuwe generatie ook kijkt naar wat een bedrijf biedt naast zaken als salaris. Zo’n vitaliteitstraject met duidelijk aandacht voor de mens telt dan mee bij werving van jonge mensen.’


Duurzame inzetbaarheid

Wil jij ook dat jouw medewerkers energiek, gemotiveerd en met plezier werken? Zodat je verzuim laag blijft en je medewerkers klaar zijn voor de toekomst? Met het Create your future-programma ga je snel en effectief aan de slag met duurzame inzetbaarheid. En nu met een subsidie die kan oplopen tot 75%. Er is een divers aanbod met diensten op organisatieniveau of voor leidinggevenden en medewerkers. Denk aan diverse workshops (gezonder roosteren, vitaal leidinggeven, etc.) en vitaliteitschecks. Het uiteindelijke programma is altijd maatwerk. Bezoek de website van GOC voor meer informatie.

Tekst: Robbert Delfos | Fotografie Pim Ras

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met GOC

Foto boven: Fianne Stroeken adviseert grafimediabedrijven bij trajecten op het gebied van duurzame inzetbaarheid. ‘Investeren in vitaal personeel levert geld en werkplezier op.’ Naast haar staat Mark Bonenkamp, directeur bij Vogelaar BV in IJsselstein, waar zij zo’n traject begeleidde.


PRINTmatters magazine in de bus ontvangen?

Neem een proefabonnement